Spis treści
- Wprowadzenie
- Czym jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)?
- Na czym polega CBT w praktyce?
- Najczęściej stosowane techniki w terapii CBT
- Dla kogo wskazana jest terapia poznawczo-behawioralna?
- Czym CBT różni się od innych nurtów psychoterapii?
- Typowe trudności w trakcie terapii CBT
- Najczęściej zadawane pytania
- Źródła naukowe
Z tego artykułu dowiesz się czym jest psychoterapia poznawczo-behawioralna, jak działa i kiedy warto z niej skorzystać?
1. Wprowadzenie
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, znana jako CBT (z ang. cognitive-behavioral therapy), jest jedną z najlepiej przebadanych metod leczenia zaburzeń psychicznych. Charakteryzuje się ustrukturyzowanym podejściem, skoncentrowanym na praktycznych rozwiązaniach i aktywnej współpracy pacjenta z terapeutą. Niniejszy artykuł szczegółowo omawia założenia CBT, sposób prowadzenia terapii oraz przypadki, w których może być ona szczególnie pomocna.
2. Czym jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT)?
CBT to podejście terapeutyczne, które łączy wiedzę z zakresu psychologii poznawczej i behawioralnej. Zakłada, że nasze myśli, emocje oraz zachowania są ze sobą wzajemnie powiązane. Zmiana negatywnych wzorców myślenia oraz wprowadzenie nowych strategii radzenia sobie i zachowania mogą prowadzić do poprawy nastroju i jakości życia.
3. Na czym polega CBT w praktyce?
Terapia CBT w przypadku podstawowych zaburzeń takich jak depresja czy zaburzenia lękowe trwa do kilkunastu sesji, jednak w przypadku bardziej złożonych trudności może trwać do ok. 2 lat. Praca jest skoncentrowana na określonych problemach. Terapeuta wraz z pacjentem analizuje trudności występujące w codziennym życiu, identyfikuje negatywne wzorce myślenia oraz uczy bardziej adaptacyjnych strategii radzenia sobie z nimi. Kluczowe jest aktywne zaangażowanie pacjenta w realizację ustalonych wspólnie celów terapeutycznych oraz wykonywanie pracy osobistej między sesjami.
Więcej informacji na temat pierwszej konsultacji psychologicznej znajdziesz tutaj.
4. Najczęściej stosowane techniki w terapii CBT
W terapii poznawczo-behawioralnej stosuje się różnorodne techniki terapeutyczne, takie jak:
- identyfikacja oraz restrukturyzacja negatywnych myśli automatycznych,
- eksperymenty behawioralne (sprawdzanie prawdziwości negatywnych przekonań),
- ekspozycja na sytuacje wywołujące lęk,
- trening relaksacyjny,
- dziennik myśli, emocji oraz zachowań.
Techniki te mają pomóc pacjentowi zauważyć i zmienić szkodliwe wzorce, które utrudniają codzienne funkcjonowanie.
5. Dla kogo wskazana jest terapia poznawczo-behawioralna?
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych, w tym:
- depresji i choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD)
- zaburzeń lękowych (np. fobie, zaburzenie lękowe uogólnione, napady paniki),
- PTSD (zespół stresu pourazowego),
- zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD),
- zaburzeń odżywiania (anoreksja, bulimia, napadowe objadanie się)
- uzależnień,
- problemów z niską samooceną czy trudnościami w relacjach interpersonalnych.
Jeżeli zauważasz u siebie trudności emocjonalne utrzymujące się przez dłuższy czas, warto rozważyć konsultację z terapeutą CBT.
Psycholog
Psychoterapeuta Poznawczo-Behawioralny w trakcie certyfikacji
Agnieszka Toros
737 879 566
agnieszka.toros@gmail.com
6. Czym CBT różni się od innych nurtów psychoterapii?
W porównaniu z psychoterapią psychodynamiczną czy humanistyczną, CBT koncentruje się głównie na aktualnych trudnościach („tu i teraz”), poszukując praktycznych rozwiązań konkretnych problemów. Mitem jest jednak to, że jest to “płytka praca”. Jednym z podstawowych elementów terapii CBT jest tworzenie konceptualizacji, która odwołuje się do historii uczenia pacjentów i doświadczeń z przeszłości, a jeśli jest taka potrzeba wykorzystywane są techniki pracy koncentrujące się na przeszłości z odniesieniem do tego, jaki ma wpływ na teraźniejsze funkcjonowanie. Terapia poznawczo-behawioralna opiera się na dowodach naukowych i jest bardziej ustrukturyzowana, co jednak nie oznacza, że będzie odpowiednia dla każdego pacjenta. Wybór metody zawsze powinien być indywidualnie dobrany przez terapeutę we współpracy z pacjentem. Z tego powodu pierwsze sesje to konsultacje, w trakcie których pacjenci mogą zobaczyć jak wygląda praca w tym nurcie i określić, czy jest to styl, który im odpowiada.
7. Typowe trudności w trakcie terapii CBT
Podczas terapii poznawczo-behawioralnej mogą pojawić się pewne trudności, takie jak dyskomfort przy omawianiu trudnych emocji czy problemów, trudności z regularnym wykonywaniem ćwiczeń między sesjami lub dysonans poznawczy związany ze zmianą nawyków myślenia. Jest to terapia aktywna, która wymaga dużego zaangażowania pacjentów. Ważne jest, aby pacjent współpracował z terapeutą (empiryzm oparty o współpracę) i otwarcie komunikował swoje odczucia, co pozwala skutecznie radzić sobie z tymi przeszkodami.
8. Najczęściej zadawane pytania
Czy CBT przynosi natychmiastowe efekty?
Zwykle poprawa pojawia się stopniowo, po kilku tygodniach regularnej pracy terapeutycznej.
Czy terapia CBT jest skuteczna dla każdego?
CBT wykazuje wysoką skuteczność w leczeniu wielu problemów, ale nie zawsze będzie metodą optymalną dla każdego pacjenta. Indywidualna ocena i dobór terapii są kluczowe.
Czy terapia CBT wymaga stosowania leków?
Tak, w przypadku schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej oraz ADHD. W pozostałych przypadkach decyzję o leczeniu farmakologicznym zawsze podejmuje lekarz psychiatra. Wskazana jest współpraca lekarza psychiatry z psychoterapeutą w celu osiągnięcia najlepszych rezultatów.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest metodą o potwierdzonej skuteczności w leczeniu różnych problemów emocjonalnych i psychicznych. Dzięki swojej strukturze, aktywnej współpracy pacjenta z terapeutą oraz praktycznym technikom, CBT pomaga pacjentom w skuteczny sposób poprawić funkcjonowanie w codziennym życiu. W przypadku utrzymujących się trudności warto indywidualnie skonsultować się z psychoterapeutą CBT lub innym specjalistą zdrowia psychicznego.
Treści zawarte w artykule mają charakter edukacyjny i nie zastępują konsultacji ze specjalistą psychoterapii lub lekarzem psychiatrą.
9. Źródła naukowe
- Beck, J. S. (2011). Cognitive Behavior Therapy: Basics and Beyond.
- Hofmann, S. G. et al. (2012). The Efficacy of Cognitive Behavioral Therapy: A Review of Meta-analyses. Cognitive Therapy and Research.
- Cuijpers, P. et al. (2014). The effects of psychotherapies for major depression in adults: a meta-analysis. Journal of Affective Disorders.
- NICE (2022). Depression in adults: treatment and management. Clinical guideline [NG222].